QUAN HỆ CHÍNH TRỊ TRUNG QUỐC - CHÂU PHI

Author:  Zhong Weiyun

Source: China.org.cn

Last July, South African President Jacob Zuma made particular mention of the relationship between South Africa's ruling party the African National Congress (ANC) and the Communist Party of China (CPC) at a meeting with Chinese leaders Hu Jintao and Xi Jinping. He expressed his satisfaction with the current relations between the ANC and the CPC, during which many senior members of the ANC participated in training workshops held by the CPC.

The relations between the CPC and the ANC are typical of the relations between Chinese and African political parties. These are part of what puts Africa' relations with China apart from its relations with other powerful nations and have also helped strengthen the political foundations of a new-type Sino-African strategic partnership.

A long history of contact

The exchange between the Chinese and African political parties began in the 1950s. At that time, the CPC only established relations with political parties of communist nature around the world. However, many African national liberation organizations sent delegations to visit China to seek political, moral and material support and receive political and military training. Though most of these delegations were invited by China's non-governmental organizations, they had their first contact with related departments in the CPC.

By the end of the 1970s, the CPC adjusted its foreign policies and started to develop relations with non-communist African parties and in particularly with ruling parties. By 1988, over 40 political parties from Sub-Saharan Africa had established relations with the CPC.

In the early 1990s, a wave of multi-party democracy swept the African continent and posed certain negative impact on Sino-African inter-party exchange. After years of sustained communications, many of the long-reigning parties with which China had invested much time and energy developing relationships were replaced. The new ruling parties had little understanding of the CPC and Sino-African inter-party exchanges experienced a low ebb. In the mid-1990s African political parties once again became interested in contact with the CPC. The CPC successively established relations with a batch of new African political parties.

Contact has been growing even faster in the 21st century and as many African countries have become stable and these nation's political parties have the increasing desire to work with the CPC. The momentum of bilateral party relations has been good, and to date the CPC has established relations with 81 African parties both in and out of power.

Sharing experience

High-ranking CPC leaders, including those from the 16th and the 17th Central Politburo Standing Committees, have led delegations on frequent visits to African countries. Standing Committee member Li Changchun made three visits to Africa in 2005, 2008 and 2011, and the 10 countries he visited included Sudan, Namibia, Tanzania, South Africa, Algeria, Mauritania, Morocco, Tunisia, Mozambique and Kenya.

Moreover, many members of the Politburo, secretaries of the Secretariat of the 16th and 17th CPC Central Committee have led delegations to visit Africa. Each year the CPC sends 10 delegations to visit Africa, led by provincial/ministerial leaders. The CPC also invites around 20 senior delegations from African political parties to visit China every year. President Zuma of South Africa, President Pohamba of Namibia and President Guebuza of Mozambique all led such delegations before they assumed the presidency.

In June 2008 when President Zuma, leader of the ANC, visited China, he proposed to Chinese president Hu Jintao that the CPC organize training workshops for the senior members of the ANC. President Hu actively responded to the request and soon a plan was hammered out. Since then 56 senior ANC leaders in four batches have participated in workshops on the theories and experience of the ruling parties of China and South Africa.

During the first ANC delegation to China in November 2009, Zhou Yongkang, a member of the CPC Politburo Standing Committee and the secretary of the Central Political and Legislative Affairs Committee, met with members of the ANC and discussed various topics with them. Cyril Ramaphosa, leader of the delegation and former General Secretary of the ANC, said: "It is not long since the ANC was founded and became a ruling party, but the CPC has been a ruling party for six decades, and has accumulated rich experiences. We would like to learn from each other. Every participant studied hard and had deep discussions and they admitted they gained a lot." In October 2011, Gwede Mantashe, General Secretary of the ANC, led the fourth delegation of ANC members to China. While meeting with Xi Jinping, China's vice president and member of the CPC Politburo Standing Committee, Mantashe said that all the delegation members are happy to visit and study in China and that they admire the achievements made by the CPC in leading its people in the country's construction. The experience and theories of the CPC, he added, are worth learning.

Other than the ANC, parties such as the Ethiopian People's Revolutionary Democratic Front and the Zimbabwe African National Union - Patriotic Front also send their senior members to visit and study in China. The CPC and African political parties share the same wish to understand and learn from each other. African political parties, especially those ruling parties, hope to learn the experience of the CPC in party building and country construction. Many parties explicitly say that they want the CPC to train their senior leaders. The CPC has also carried out research into the experiences African ruling parties that have a long history in order to improve its own party building in the new era. In recent years, the number of African party members that come to China to visit or study has increased and it is expected to welcome 7.5 million arrivals by 2012. They take part in workshops of different types and topics, including party building, economic development, poverty reduction, young people and women. The CPC also sends experts to some African countries on their request to brief them about China and the experience of the CPC.

Promoting traditional Sino-African friendship

With the older generation of leaders leaving political arena, it has become a common task for young politicians of both sides to continue the Sino-African friendship. Sam Nujoma, the first president of Namibia, went to China to receive political and military training while fighting for national independence. He has visited China for 17 times and has a deep affection for China. In his latest visit to China, he said to Chinese leaders that the Namibian people even forget the names of the Chinese teachers who trained Namibian freedom fighters. He deemed that it is necessary to write down the history and pass it down to the younger generation. According to the proposal of Namibia's South West Africa People's Organization (SWAPO), the CPC and the SWAPO co-organized the first Africa-China Young Leaders Forum in Windhoek in May 2011.

The forum brought together 180 young leaders from China and 18 African countries. On the theme of "Friendship, Cooperation and Development," the participants had thoroughly deliberated on issues related to Sino-African relations, such as its history, current situation and the opportunities and challenges under the new situation. Wu Bangguo, chairman of the National People's Congress (NPC) Standing Committee, said at the opening ceremony that it is the common aspiration for 2.3 billion Chinese and African people to consolidate their friendship, promote practical cooperation and boost common development. He believes that through unremitting efforts of generations of young African and Chinese people, the Sino-African friendship will grow stronger. Namibian leaders such as President Pohamba reviewed the history of Sino-African friendship from their personal experiences and called on young leaders to carry forward the cause of Sino-African unity and cooperation. President Pohamba said it was a long journey full of challenges from 1955 in Bandung, to 2000 in Beijing and 2011 in Windhoek. China overcame difficulties and insisted on cooperation with Africa. China built up its prestige in Africa and made many friends.

In June 2012, the second China-Africa Young Leaders' Forum was held in Beijing. Nearly 200 young leaders from China and 38 African countries attended the forum. Chairman Jia Qinglin of the National Committee of the Chinese People's Political Consultative Conference (CPPCC) and Namibia's founding president Sam Nujoma were present on the forum. The participants had a spirited discussion themed on "China-Africa Cooperation and Youth Development" and reached extensive consensus. The forum concluded with the Beijing Declaration.

The forum is not only a venue for both sides to review traditional friendship, but also a platform to discuss new cooperation. Both sides agree that the forum should be held regularly. The forum would be held for every three years in China and Africa by turns.

Practical cooperation

Talks between Chinese and African parties cover both political and economic topics and are used to enhance economic and trade cooperation. Under the multi-party system in African countries, the ruling parties strive to win support from their people by performing well, and practical and fruitful cooperation with China through inter-party exchanges is to their advantage. The CPC also wants to strengthen Sino-African ties through promoting economic cooperation and trade.

The CPC leaders that head delegations to Africa contribute towards major cooperation programs. For example, Wu Guanzheng, a member of the Politburo Standing Committee, led the CPC delegation to visit Gabon in 2006 and brought about cooperation in the exploitation of iron reserves in Gabon. The total estimated investment of the project reached billions of US dollars. During his visit to Madagascar, he helped solve problems in Sino-Madagascan economic cooperation and trade. In 2009 Zhou Yongkang led a CPC delegation to visit Sudan. During his visit the governments and enterprises from both countries signed more than 10 cooperation agreements. In January 2012 Li Yuanchao led a CPC delegation to visit Rwanda, Uganda, South Sudan and Sudan, resulting in the signing of many cooperation agreements.

Economic and trade delegations are usually arranged to coincide with the CPC delegations' arrivals and, with advance investigations and preparation, economic and trade delegations generally achieve concrete cooperation on their trips. For example, Yu Zhengsheng, a member of the Politburo and then secretary of CPC Hubei provincial committee, led a CPC delegation to visit Mozambique in 2005 and brought about cooperation on agriculture between Hubei Province and Mozambique. Now cooperation between Hubei and Mozambique has been expanded to other sectors such as mining and manufacturing. Zhang Dejiang, a member of the Politburo and then secretary of the CPC Guangdong provincial committee, led a CPC delegation and a large-scale economic and trade delegation to visit Africa in October 2004 and June 2007, and enterprises from Guangdong and Africa signed contracts worth US $2.4 billion and US $3.4 billion respectively.

Economic and trade cooperation is also promoted through multilateral forums that facilitate communication between Chinese and African enterprises. In recent years, the CPC has brought together many Chinese and African government officials and entrepreneurs at such forums. For example, in August 2010, the CPC held the China-Africa Agriculture Cooperation Forum in Beijing. Over 130 representatives from political parties, enterprises and international institutes from 18 different African countries participated in talks about opportunities and challenges of Sino-African agriculture cooperation during which they reached extensive strategic consensus.

Political foundation of Sino-African relations

The late Ethiopian president Meles Zenawi said that the three pillars of Ethiopia-China relationship are the relationships between governments, between political parties, and between the peoples of the two countries. He is not alone among African leaders in this view. This shows the importance of inter-party relations between China and Africa.

China and African countries belong to the same developing world, and the relations between their political parties are full of potency and promise. Inter-party interactions play to the practical needs of both sides as they lead their respective nations towards prosperity. Through inter-party communication, the CPC can form a greater understanding of Africa and improve its general communication with Africa, while the African political parties can learn from China's development experience and build a better world themselves.

The author is vice director of Bureau IV (African Affairs) of the International Department, the CPC Central Committee.

Nguồn: http://www.focac.org/eng/zxxx/t1102167.htm

SÁU NĂM TRƯỚC NOAM CHOMSKY ĐÃ TIÊN ĐOÁN SỰ TRỖI DẬY CỦA DONALD TRUMP

Cả hai chính đảng đã làm dân Mỹ thất vọng ghê gớm. Chỉ còn là vấn đề thời gian trước khi một thủ lĩnh độc tài xuất hiện.

Bài báo này giúp chúng ta hiểu hơn thực trạng chính trị Mỹ trong bối cảnh toàn cầu hóa và bất bình đẳng kinh tế gay gắt hiện nay tại Mỹ. Tình trạng này đang đẩy giai cấp công nhân da trắng vào vòng tay của Donald Trump, một ứng cử viên dân túy phảng phất hình bóng Hitler. Nhưng mọi người tin tưởng rằng các cơ chế hiến định Mỹ sẽ không cho phép xuất hiện một phiên bản Hitler trên đất Hiệp Chúng Quốc. Bất quá, Trump chỉ là hiện thân của “niềm hi vọng tốt đẹp cuối cùng” (the last best hope) của giai cấp trung lưu da trắng nghèo đang ngày một mất thế đứng trước các nhóm dân thiểu số và việc chuyển công ăn việc làm của họ ra nước ngoài.

Lời của Dịch giả

Trả lời phỏng vấn với Chris Hedges năm 2010, nhà ngữ học vừa là một trí thức bất đồng chính kiến nổi tiếng thế giới, nhận xét rằng ông “chưa bao giờ thấy bất cứ một điều gì như thế này.”

Bằng từ thế này, ông muốn nói tình trạng xã hội Mỹ hiện nay, so với thời ông sinh ra và lớn lên – những năm Khủng hoảng kinh tế 1930 – và so với tình trạng xáo trộn tại châu Âu trong cùng thời kỳ.

“Tình trạng này rất giống những năm cuối của Cộng hòa Weimar (Đức),” Chomsky nói. “Những điểm tương đồng thật rõ nét. Dân Đức cũng rất thất vọng với chế độ nghị viện của họ. Sự kiện nổi bật nhất về Cộng hòa Weimar không nằm ở chỗ Đảng Quốc xã đã tiêu diệt được Đảng Dân chủ Xã hội và Đảng Cộng sản nhưng ở chỗ các đảng truyền thống, tức Đảng Bảo thủ và Đảng Tự do, bị dân chúng oán ghét, phải biến mất. Sự kiện này đã để lại một khoảng trống chính trị mà Đảng Quốc xã đã chiếm lấy một cách khôn khéo, thông minh.”

Qua nhiều thập niên, Chomsky liên tục cảnh báo về bước ngoặt hữu khuynh của Đảng Dân chủ. Đảng này, trong một nỗ lực nhằm thắng cử, đã sao chép nhiều mảng lớn trong chương trình nghị sự của Đảng Cộng hòa và từ bỏ chủ nghĩa tự do bình đẳng [liberalism], một đường lối đã mang lại cho chúng ta Chương trình New Deal [kinh tế xã hội mới] và về sau, Chương trình Great Society [Đại Xã hội] của Lyndon Johnson.

“Các chính trị gia tự tách rời khỏi yêu cầu của dân chúng và lừa bịp họ để thăng tiến, đang lúng túng chứng kiến sự trỗi dậy của Trump. Nhưng Trump, như cuộc phỏng vấn đầy tiên tri của Chompsky chứng minh, là một sự kiện tất yếu.”

Đường lối mới được coi là khuôn vàng thước ngọc bởi Bill Clinton, người đã đắc thắng tuyên bố rằng “kỷ nguyên của Chính phủ bao biện [big government] đã cáo chung.” [Big government là một từ thường được phe Cộng hòa Bảo thủ dùng để chỉ chính phủ hay khu vực công quyền quá rộng lớn và can thiệp quá nhiều vào các lãnh vực chính sách công cộng hoặc khu vực tư – dịch giả.]

Với tuyên bố này, Clinton mang lại một thời đại mới cho Đảng Dân chủ (cái gọi là Tân Dân chủ), bỏ rơi giai cấp công nhân và tạo quan hệ hữu hảo với giới lãnh đạo các tập đoàn kinh tế và các nhà tài phiệt Wall Street; nhiều người trong số đó về sau đã giữ những chức vụ then chốt trong Chính quyền Clinton, và nhiều người tái xuất hiện trong các nhiệm kỳ của Tổng thống Barack Obama.

Xu thế triết lý của những chính khách Tân dân chủ này được Charles Peters tóm tắt khéo nhất trong “Một Tuyên ngôn Tân tự do bình đẳng,” trong đó ông định nghĩa chủ nghĩa tự do bình đẳng mới [neoliberalism] là một ý thức hệ hoàn hảo đối với những người “không còn đương nhiên ủng hộ các công đoàn và một chính phủ bao biện hay chống lại giới quân sự và các đại công ty.” Từ khi Peters soạn bản tuyên ngôn đến nay, Đảng Dân chủ đã vượt khỏi giới hạn lập trường có vẻ trung lập này khá xa.

Về phần mình, Bill Clinton hủy bỏ welfare (trợ cấp tài chánh cho người nghèo), giảm bớt luật lệ điều tiết giới tài chánh Wall Street, làm tồi tệ thêm tình trạng khủng hoảng nhà tù vì gia tăng dân số tội phạm bị giam giữ, và ký thành luật Hiệp ước Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA), một hiệp đồng sâu rộng gây thiệt hại cho hàng triệu công nhân Mỹ, Mexico, và nhiều nơi khác.

Ngày nay, Tổng thống Obama, cùng với các đảng viên Cộng hòa trong Quốc Hội, đang xông xáo vận động cho cái gọi là Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương [TPP], một thương ước bị các nhà phê bình gọi là “NAFTA khổng lồ” [NAFTA on steroids]. Thỏa hiệp này, nếu được Quốc Hội thông qua, sẽ bao gồm 40% GDP toàn cầu và ban cho các đại công ty một quyền lực chưa từng có.

Mặc dù Tổng thống Obama có đưa ra các hứa hẹn về tính minh bạch, nhưng dân chúng phải dựa vào các thông tin rò rỉ để thu thập các chi tiết cụ thể về thỏa hiệp này – và, căn cứ trên những thông tin chúng ta có được, hiệp định TPP là một thảm họa cho công nhân [Mỹ] và môi trường và, không đáng ngạc nhiên chút nào, nó là một ân huệ lớn cho các tập đoàn kinh tế đa quốc.

Tắt một câu, Đảng Dân chủ đã nhanh chóng bỏ rơi giai cấp công nhân, thường lấy “cớ là họ cần đến ủng hộ viên giàu có để nắm được thắng lợi,” như một bài bình luận gần đây trên New York Times nêu ra.

Trong khi đó, theo nhận xét của Chomsky, phe Cộng hòa, “cam kết phục vụ” lợi ích của giới giàu và của đảng mình, và với xu thế chủ chiến và bác bỏ khoa học khí hậu, “là một đe dọa cho loài người.”

Vì thế chúng ta đang đối diện với một chế độ chính trị gần như chỉ phục vụ nhu cầu của giới giàu được tổ chức thành hệ thống [organized wealth] khiến người lao động bồn chồn lo lắng về tương lai, và, như chúng ta đã và đang chứng kiến, là họ rất phẫn nộ. Tự cơ bản, giới chóp bu chính trị – của cả hai đảng – đã tạo một khoảng chân không mà một kẻ mị dân to mồm và có sức thu hút quần chúng có thể luồn lách vào.

Như Chomsky nhận xét trong cuộc trao đổi quan điểm với Hedges, “Hoa Kỳ cực kỳ may mắn ở chỗ chưa có một nhân vật vừa thành thật vừa có sức hấp dẫn quần chúng xuất hiện. Mọi nhân vật có sức hấp dẫn rốt cuộc đã hiện nguyên hình là một tên đại bịp để tự hủy, như McCarthy hay Nixon hay các nhà truyền giáo mà mọi người đã biết. Nếu có một nhân vật nào đó vừa thành thật vừa có sức thu hút quần chúng xuất hiện, thì nước này sẽ ở trong tình trạng rất đáng lo ngại vì người dân bức xúc, thất vọng, và không được đáp ứng bằng một giải pháp triệt để.”

Đấy là năm 2010, [khi Chomsky trả lời phỏng vấn]. Bây giờ là năm 2016, khi chúng ta có Donald J. Trump, ứng viên giả định của Đảng Cộng hòa.

Tất nhiên, Trump không “thành thật” trong bất cứ định nghĩa nào của từ này, nhưng những người ủng hộ Trump tin rằng ông dám “nói lên sự thật mà không nương nể” (tells it like it is). Họ coi ông như một người thật sự nói thẳng, một người không ngại xúc phạm các nhóm thiểu số.

Để kiếm phiếu, Trump khai thác những nỗi lo sợ và căm phẫn của các thành phần trong giai cấp lao động da trắng, những người trước đây ủng hộ Đảng Cộng hòa nhưng bây giờ lại coi đảng này như một nơi tập hợp giới quan liêu đã bán đứng họ.

Trump, họ tin tưởng, khác hẳn với giới quyền lực của đảng. Họ cho rằng Trump không bị mua chuộc; ông dùng tiền túi của mình để vận động tranh cử, số tiền được tích lũy bằng khả năng giao dịch phi thường. Ông là người ở ngoài giới quyền lực; ông sẽ chọi lại giới lãnh đạo cổ hủ. Và trên hết, ông thẳng thắn nói lên sự thật về các nhóm mà họ coi là kẻ thù đích thực – kẻ thù này không phải là những tỉ phú như Trump, mà là dân nhập cư bất hợp pháp và người Hồi giáo.

“Người dân sẽ nghĩ gì nếu có người nói với họ, ‘tôi đã tìm ra câu trả lời, chúng ta có một kẻ thù’?” Chompsky đặt câu hỏi. Tại Đức, ông nói thêm, “đó là người Do Thái. Ở đây sẽ là dân nhập cư bất hợp pháp và người da đen. Họ sẽ nói với chúng ta rằng đàn ông da trắng là một thiểu số bị đàn áp.”

Nghe có quen thuộc không?

“Chúng ta sẽ được nhắc nhở rằng chúng ta phải bảo vệ chính mình và danh dự quốc gia,” Chomsky nói tiếp. “Quân đội sẽ được đề cao. Nhiều người sẽ bị lôi ra đánh đập. Điều này có thể trở thành một lực khống chế không ai cưỡng lại được.”

Như Matt Taibbi nhận xét, nước Mỹ, cụ thể là giới chính trị chóp bu của Mỹ, “đã giúp Trump trở thành một ứng viên không ai cản nổi.”

Các chính trị gia tự tách rời khỏi yêu cầu của dân chúng và lừa bịp họ để thăng tiến, đang lúng túng chứng kiến sự trỗi dậy của Trump. Nhưng Trump, như cuộc phỏng vấn đầy tiên tri của Chompsky cho thấy, là một hiện tượng tất yếu.

“Tâm trạng chung của cả nước là rất đáng sợ hãi,” Chomsky kết luận. “Cao điểm của sự giận dữ, thất vọng và thù ghét các cơ chế chính phủ không được vận dụng một cách xây dựng. Nó đang bùng nổ thành những hoang tưởng chính trị đầy tính tự hủy.”

Trump là hiện thân của sự hoang tưởng ấy: ông là sự giận dữ, là chiếc búa mà các người ủng hộ ông hi vọng có thể dùng để đập nát các cơ chế của Mỹ hiện nay và đưa nước Mỹ trở về một quá khứ huyền thoại đầy hoan lạc.

Tầng lớp chính trị Mỹ không chỉ chao đảo dưới sức nặng của hiện tượng Trump; những thất bại của giai cấp này đã tạo ra nhân vật này, và giới quyền lực bây giờ phải đứng trước một lựa chọn. Hoặc là họ sẽ giải quyết các quan tâm chính đáng của những người dân đang bị chủ nghĩa dân túy giả hiệu [fake populism] của Trump thu hút – từ việc chỉ trích các hiệp ước thương mại thảm bại đến việc bày tỏ sự khinh khi đối với giới tinh anh đối ngoại Mỹ – hoặc là họ đành phải chấp nhận sự thật là Đảng Cộng hòa hiện nay là đảng của Donald Trump, người dám nói huỵch toẹt những gì mà đảng viên Cộng hòa chỉ nói bằng ngôn ngữ được mã hóa qua hàng chục năm nay.

Thay vì cố gắng giải quyết các quan tâm của dân chúng, giới quyền lực của đảng [the establishment] đang ra sức “huấn luyện” Trump, và trong tiến trình này họ đang sát cánh với nhau, chứng minh một cách chính xác luận điểm mà Trump đã khai thác thành công: Rằng chính trị Mỹ chỉ là một cuộc tranh đấu để duy trì sự tùng phục ý thức hệ [ideological conformity] và sự đoàn kết của đảng, chứ không phải là một cuộc tranh đấu cho phúc lợi chung của quốc gia.

Giờ đây, Trump đã là một ứng viên giả định của Đảng Cộng hòa. Và những hệ lụy cho tương lai, nếu ông đắc thắng trong cuộc tổng tuyển cử, là rất u ám.

Chomsky ngại đưa ra những tiên đoán cho biết một Tổng thống Trump sẽ như thế nào, nhưng, ông nói, “có một người với tính khí hoang dã đặt ngón tay lên nút bấm hạt nhân có thể hủy diệt cả thế giới hoặc làm những quyết định với ảnh hưởng cực kỳ to lớn là một viễn ảnh hết sức ghê rợn.”

Còn rất nhiều điều để nói về Trump – và về tình hình chính trị Mỹ nói chung. Nhưng chúng ta không thể nói là chúng ta không được ai cảnh báo trước.

Jake Johnson, ALTERNET, ngày 18/5/2016

Trần Ngọc Cư dịch

VÌ SAO DÂN CHỦ LÀM TỐT ĐẾN VẬY?

Tạp chí Journal of Democracy đã xuất bản số mở đầu của nó một chút sau điểm giữa của cái Samuel P. Huntington đã dán nhãn là “làn sóng thứ ba” của dân chủ hóa, ngay sau khi bức Tường Berlin sụp đổ và trước sự tan rã của Liên Xô.1 Các cuộc chuyển đổi ở Nam Âu và hầu hết chuyển đổi ở Mỹ Latin đã xảy ra rồi, và Đông Âu đã chuyển động với nhịp độ chóng mặt khỏi chủ nghĩa cộng sản, trong khi các cuộc chuyển đổi dân chủ ở châu Phi hạ-Sahara và Liên Xô trước đây đã chỉ vừa bắt đầu. Nhìn tổng thể, đã có sự tiến bộ đáng chú ý khắp thế giới về dân chủ hóa trong một giai đoạn gần 45 năm, làm tăng số các nền dân chủ bầu cử từ khoảng 35 trong 1970 lên hơn 110 trong năm 2014.

Nhưng như Larry Diamond đã chỉ ra, đã có một sự suy thoái dân chủ từ 2006, với một sự sụt về các số điểm tổng hợp của Freedom House mỗi năm kể từ đó.2 Năm 2014 đã không tốt cho dân chủ, với hai cường quốc độc đoán lớn, Nga và Trung Quốc, hoạt động ở cả hai đầu của lục địa Á-Âu. Mùa xuân Arab năm 2011, đã làm tăng những phục hồi lại trong trường hợp Ai Cập, và tình trạng hỗn loạn ở Libya, Yemen, và cả Syria, cùng với Iraq đã thấy sự nổi lên của một phong trào Islamist cực đoan mới, Nhà nước Islamic ở Iraq và Syria (ISIS).

Khó để biết liệu chúng ta đang trải nghiệm một sự thụt lùi nhất thời trong phong trào chung đến dân chủ lớn hơn khắp thế giới, giống như một sự hiệu chỉnh thị trường chứng khoán, hay liệu các sự kiện của năm nay báo hiệu một sự thay đổi rộng hơn trong chính trị thế giới và sự nổi lên của những thay thế khả dĩ nghiêm túc cho dân chủ hay không. Trong cả hai trường hợp, là khó để không cảm nhận rằng thành tích của các nền dân chủ khắp thế giới đã là kém cỏi trong các năm gần đây. Việc này bắt đầu với các nền dân chủ phát triển và thành công nhất, các nền dân chủ của Hoa Kỳ và EU, mà đã trải qua các cuộc khủng hoảng kinh tế ồ ạt trong cuối các năm 2000 và có vẻ bị vướng khó khăn trong một giai đoạn tăng trưởng chậm và thu nhập đình trệ. Nhưng một số nền dân chủ mới, từ Brazil đến Thổ Nhĩ Kỳ đến Ấn Độ, cũng đã thất vọng về thành tích của họ trong nhiều khía cạnh, và phải chịu các phong trào phản đối riêng của họ.

Các phong trào dân chủ tự phát chống các chế độ độc đoán tiếp tục nổi lên từ xã hội dân sự, từ Ukraine và Georgia đến Tunisia và Ai Cập đến Hong Kong. Nhưng ít trong số các phong trào này đã thành công trong dẫn đến việc thiết lập các nền dân chủ ổn định, hoạt động tốt. Đáng hỏi vì sao thành tích của dân chủ khắp thế giới lại đã thất vọng đến vậy.

Theo quan điểm của tôi, một nhân tố quan trọng duy nhất nằm ở lõi của nhiều sự thụt lùi dân chủ trong suốt thế hệ vừa qua. Nó cũng đã liên quan đến một sự thất bại của sự thể chế hóa–sự thực rằng năng lực nhà nước đã không theo kịp nhịp của những đòi hỏi của dân chúng về trách nhiệm giải trình dân chủ. Khó hơn nhiều để chuyển từ một nhà nước gia sản hay gia sản mới sang một nhà nước hiện đại, khách quan so với chuyển từ một chế độ độc đoán sang chế độ tổ chức các cuộc bầu cử thường kỳ, tự do, và công bằng. Chính thất bại để thiết lập các nhà nước hiện đại, được quản trị tốt là cái đã là gót chân Achilles của các chuyển đổi dân chủ gần đây.

MỘT SỐ ĐỊNH NGHĨA

Các nền dân chủ khai phóng hiện đại kết hợp ba định chế cơ bản: nhà nước, nền pháp trị, và trách nhiệm giải trình dân chủ.

Cái đầu tiên của các định chế này, nhà nước, là một độc quyền hợp pháp về quyền lực ép buộc thực hiện quyền lực của nó trên một lãnh thổ xác định. Các nhà nước tập trung và dùng sức mạnh để giữ hòa bình, bảo vệ các cộng đồng khỏi các kẻ thù bên ngoài, thực thi các luật, và cung cấp các hàng hóa công cơ bản.

Pháp trị (rule of law) là một tập các quy tắc, phản ánh các giá trị cộng đồng ràng buộc không chỉ các công dân, mà cả các elite những người nắm và sử dụng quyền lực ép buộc. Nếu luật không chế ngự kẻ mạnh, nó chẳng khác gì các mệnh lệnh của hành pháp và chỉ tạo thành sự cai trị bằng luật (rule by law).

Cuối cùng, trách nhiệm giải trình dân chủ tìm cách đảm bảo rằng chính phủ hành động theo lợi ích của toàn cộng đồng, hơn là chỉ theo tư lợi của các nhà cai trị. Nó thường đạt được qua các thủ tục như các cuộc bầu cử đa đảng tự do và công bằng, dù trách nhiệm giải trình thủ tục không luôn luôn trùng với trách nhiệm giải trình thực sự.

Một nền dân chủ khai phóng cân bằng các định chế có thể mâu thuẫn này. Nhà nước tạo ra và dùng quyền lực, còn pháp trị và trách nhiệm giải trình dân chủ tìm cách chế ngự quyền lực và đảm bảo rằng nó được dùng theo lợi ích công. Nhà nước mà không có các định chế kiềm chế là một nền độc tài; một chính thể mà hoàn toàn ép buộc và không có quyền lực là tình trạng vô chính phủ.

Như Samuel Huntington đã thường lý lẽ, trước khi một chính thể có thể kiềm chế quyền lực, nó phải có khả năng dùng quyền lực. Theo lời của Alexander Hamilton, “một sự thi hành yếu chỉ là cách nói khác cho một sự thi hành tồi; và một chính phủ thi hành kém, dẫu nó có thể là gì theo lý thuyết, trên thực tế phải là một chính phủ tồi.”

Có một sự phân biệt cốt yếu nữa cần đưa ra giữa nhà nước gia sản (patrimonial) và nhà nước hiện đại. Một nhà nước hiện đại khát khao để là khách quan, đối xử với người ngang nhau trên cơ sở tư cách công dân hơn là trên cơ sở liệu họ có mối quan cá nhân hay không với nhà cai trị. Ngược lại, các nhà nước gia sản là nhà nước mà trong đó chính thể được coi như một loại tài sản cá nhân và trong đó không có sự phân biệt nào giữa lợi ích công và lợi ích riêng của nhà cai trị. Ngày nay không có xã hội gia sản hoàn toàn nào, vì chẳng ai còn dám đòi quyền sở hữu toàn bộ một nước, như các vua và các hoàng hậu trong các thời đại đã qua. Tuy vậy, có nhiều nhà nước gia sản mới giả vờ là các chính thể hiện đại, nhưng thực ra chúng tạo thành các kleptocracy (chế độ ăn cướp) chia đặc lợi chạy theo lợi ích riêng của những người trong cuộc. Chủ nghĩa gia sản mới có thể cùng tồn tại với dân chủ, tạo ra sự đỡ đầu và clientelism (chủ nghĩa bảo trợ) phổ biến mà trong đó các chính trị gia chia các nguồn lực nhà nước cho các mạng lưới của những người ủng hộ chính trị. Trong các xã hội như vậy, các cá nhân đi vào chính trị không phải để theo đuổi một tầm nhìn về lợi ích chung, mà đúng hơn để làm giàu cho bản thân họ.

Sự ép buộc vẫn là trung tâm cho sự hoạt động của nhà nước, mà vì sao quyền lực nhà nước gây ra sự sợ hãi và sự căm ghét thường xuyên đến vậy. Michael Mann đã phân biệt một cách nổi tiếng giữa quyền lực “bạo ngược” và quyền lực “hạ tầng cơ sở,” cái trước liên quan đến sự áp bức và cái sau đến khả năng để cung cấp hàng hóa công và chăm lo đến lợi ích chung.4 Sự phân biệt này có thể cám dỗ chúng ta để nói rằng các nhà nước “tốt” có quyền lực hạ tầng cơ sở, còn các nhà nước “xấu” sử dụng quyền lực bạo ngược. Nhưng, thực ra, sự ép buộc là quan trọng cho mọi nhà nước. Các nhà nước thành công biến đổi quyền lực thành quyền uy–tức là, thành sự phục tùng tự nguyện của công dân dựa trên niềm tin rằng các hành động của nhà nước là chính đáng. Nhưng không phải mọi công dân đồng ý tuân theo luật, và ngay cả các nền dân chủ chính đáng nhất cần đến sức mạnh cảnh sát để thi hành luật. Là không thể kiểm soát tham nhũng, chẳng hạn, hay để thu thuế nếu chẳng ai vào tù vì vi phạm luật. Năng lực thực thi không nổi lên đơn giản qua việc thông qua các luật; nó cũng đòi hỏi đầu tư vào nhân lực và huấn luyện và vào việc thiết lập các quy tắc thể chế chi phối việc thi hành nó.

Nếu có bất cứ thứ gì mà kinh nghiệm của 25 năm qua phải dạy chúng ta, thì đó là cái chân dân chủ của chiếc kiềng ba chân này là dễ hơn nhiều để xây dựng hơn là pháp trị hay nhà nước hiện đại. Hay diễn đạt hơi khác đi, sự phát triển của các nhà nước hiện đại đã không giữ nhịp với sự phát triển của các định chế dân chủ, dẫn đến những tình trạng mất cân bằng trong đó các nền dân chủ mới (và đôi khi ngay cả nền dân chủ được thiết lập tốt) đã không có khả năng theo kịp đòi hỏi của các công dân của chúng về các dịch vụ chính phủ chất lượng cao. Đến lượt, việc này đã dẫn đến sự giải chính đáng hóa (delegitimation) dân chủ với tư cách như thế. Ngược lại, khả năng của các nhà nước độc đoán giống Trung Quốc và Singapore để cung cấp các dịch vụ như vậy đã làm tăng uy tín của chúng so với của dân chủ ở nhiều phần của thế giới.

Những kinh nghiệm gần đây của Afghanistan và Iraq minh họa vấn đề này. Sau việc Hoa Kỳ xâm lấn và chiếm đóng các nước này trong 2001 và 2003, một cách tương ứng, Hoa Kỳ đã có khả năng, với sự giúp đỡ quốc tế nào đó, để tổ chức các cuộc bầu cử dẫn đến việc lập các chính phủ mới ở cả hai nước này. Chất lượng dân chủ ở cả hai nơi–đặc biệt ở Afghanistan, nơi các cuộc bầu cử tổng thống năm 2009 và 2014 đã bị hen ố bởi những cáo buộc gian lận nghiêm trọng5–đã bị nhiều người nghi ngờ, nhưng chí ít một quá trình dân chủ đã đúng chỗ để cung cấp cho ban lãnh đạo có vẻ giống nào đó với tính chính đáng.

Cái đã không xảy ra ở cả hai nơi đã là sự phát triển của một nhà nước hiện đại có thể bảo vệ lãnh thổ đất nước khỏi các kẻ thù bên trong và bên ngoài và cung cấp các dịch vụ công một cách công bằng và vô tư. Cả hai nước đã bị ngáng bởi các cuộc nổi dậy trong nước, và trong 2014 quân đội Iraq được Mỹ huấn luyện đã sụp đổ ở miền bắc dưới sự công kích dữ dội của ISIS. Cả hai nước đã bị tai họa bởi mức tham nhũng cực kỳ cao, mà đến lượt đã làm xói mòn khả năng của chúng để cung cấp các dịch vụ chính phủ và cắt mất tính chính đáng của chúng. Những khoản đầu tư khổng lồ vào việc xây dựng nhà nước ở cả hai nơi bởi Hoa Kỳ và các đối tác liên minh của nó có vẻ đã có kết quả hạn chế.

Những thất bại về xây dựng nhà nước cũng đã đóng vai trò chủ chốt trong các sự kiện ở Ukraine. Các bạn Tây phương của dân chủ đã vui mừng khi Cách mạng Cam đã ép một cuộc bầu cử tổng thống mới trong 2004, dẫn đến việc Viktor Yushchenko đánh bại thủ tướng đương chức Viktor Yanukovych. Nhưng Liên minh Cam mới đã tỏ ra vô tích sự và tham nhũng, và đã chẳng làm gì để cải thiện toàn bộ chất lượng quản trị ở Ukraine. Kết quả là, Yanukovych đã đánh bại Yushchenko năm 2010 trong cái được hầu hết các nhà quan sát ghi nhận như cuộc bầu cử tự do và công bằng. Nhiệm kỳ tổng thống của Yanukovych được đánh dấu bởi mức còn cao hơn của hành vi ăn cướp, gây ra một vòng phản đối mới ở Kyiv sau khi ông tuyên bố vào cuối 2013 rằng ông sẽ theo đuổi sự liên kết với Liên hiệp Âu-Á của Vladimir Putin hơn là với EU. Trong lúc ấy, Putin đã củng cố sự cai trị ngày càng phi tự do ở Nga và đã củng cố địa vị của nhà nước của ông vis-à-vis (đối diện) thế giới bên ngoài, khiến cho việc sáp nhập thẳng cánh Crimea tiếp sau sự hất cẳng Yanukovych vào tháng Hai 2014 là có thể.

Tôi cho rằng cuộc xung đột hiện thời, đưa Nga ra chống lại chính phủ mới của Ukraine và những người Tây phương ủng hộ nó, ít là cuộc xung đột về bản thân dân chủ hơn là về trật tự chính trị hiện đại chống lại trật tự chính trị gia sản mới. Có ít nghi ngờ rằng, liền sau sự sáp nhập Crimea, Vladimir Putin đã trở nên rất được lòng dân ở Nga và chắc sẽ thắng áp đảo nếu giả như một cuộc bầu cử mới được tổ chức. Sự lựa chọn thực tế đối mặt với người dân trong khu vực này là một sự lựa chọn khác–liệu các xã hội của họ dựa trên các chính phủ tìm cách phục vụ lợi ích công theo cách khách quan, hay bị cai trị bởi một liên minh thối nát của các elite tìm cách sử dụng nhà nước như một con đường đến sự làm giàu cá nhân.

Tính chính đáng của nhiều nền dân chủ quanh thế giới phụ thuộc ít vào sự làm sâu sắc các định chế dân chủ của họ hơn là vào khả năng của họ để cung cấp sự quản trị chất lượng cao. Nhà nước mới của Ukraine sẽ không sống sót nếu nó không giải quyết vấn đề tham nhũng tràn lan mà đã hạ bệ Liên minh Cam tiền nhiệm. Dân chủ đã được thiết lập vững chắc ở phần lớn Mỹ Latin trong thế hệ qua; cái còn thiếu bây giờ ở các nước như Brazil, Colombia, và Mexico là năng lực để cung cấp các hàng hóa công cơ bản như giáo dục, cơ sở hạ tầng, và an ninh cho công dân. Cũng có thể nói như thế về nền dân chủ lớn nhất thế giới, Ấn Độ, mà chịu đau đớn vì chủ nghĩa bảo trợ và tham nhũng tràn lan. Trong 2014, nó nhất quyết quay sang Narendra Modi của đảng BJP với hy vọng rằng ông có thể mang lại sự lãnh đạo quyết đoán và chính phủ mạnh thay cho liên minh yếu ớt và tham nhũng do đảng Quốc Đại lãnh đạo đã nắm quyền trong thập kỷ qua.

LÀM SAO ĐẠT ĐẾN MỘT NHÀ NƯỚC HIỆN ĐẠI

Bây giờ có tài liệu khổng lồ về chuyển đổi dân chủ, nhiều trong số đó được công bố đầu tiên trong Journal of Democracy. Có ít hơn rất nhiều tài liệu sẵn có về vấn đề làm sao để tiến hành chuyển đổi từ một nhà nước gia sản sang nhà nước hiện đại, tuy đã có sự tiến bộ nào đó trong một thập kỷ rưỡi qua. Điều này phản ánh một sự thiếu hụt quan niệm, có gốc rễ trong những nhận thức sai về bản chất của vấn đề cơ bản.

Thí dụ, có một xu hướng để liên kết tính hiện đại nhà nước với sự thiếu tham nhũng. Tham nhũng, tất nhiên, là một vấn đề khổng lồ trong nhiều xã hội và đã tạo ra lượng tài liệu lớn của riêng nó. Nhưng trong khi có một độ tương quan cao giữa các mức tham nhũng và thành tích tồi của nhà nước, chúng không phải là cùng một thứ. Một nhà nước có thể tương đối không thối nát thế nhưng vẫn không có khả năng cung cấp các dịch vụ cơ bản do thiếu năng lực. Không ai đã cho rằng, thí dụ, Guinea, Sierra Leone, hay Liberia đã không thể giải quyết dịch Ebola gần đây bởi vì tham nhũng tràn lan trong các hệ thống y tế công của họ; đúng hơn, vấn đề là thiếu nhân lực và vật lực–các bác sĩ, các y tá, và các bệnh viện có điện, nước sạch, và những thứ giống thế.

“Năng lực nhà nước” vì thế đến sát hơn rất nhiều so với thiếu tham nhũng để mô tả cái nằm ở lõi của tính hiện đại của nhà nước. Các nhà nước hiện đại cung cấp một dãy các dịch vụ phức tạp gây hoang mang, từ quản lý số liệu thống kê kinh tế và xã hội đến cứu tế khi có tai họa, dự báo thời tiết, và kiểm soát các đường bay của máy bay. Tất cả các hoạt động này đòi hỏi những khoản đầu tư khổng lồ về nhân lực và về các điều kiện vật chất cho phép các tay chân của nhà nước hoạt động; sự đơn giản thiếu tham nhũng không có nghĩa rằng những thứ này sẽ có. Thế mà ngay cả thuật ngữ “năng lực nhà nước” cũng không thâu tóm được các mục đích mà năng lực này phụng sự và mức độ mà nó được dùng một cách khách quan.

Hơn nữa, có một sự thiếu sáng sủa nghiêm trọng về những cách mà theo đó năng lực nhà nước mạnh đã được tạo ra trong quá khứ. Bây giờ, có chút ít đồng thuận bên trong cộng đồng tài trợ quốc tế về làm sao để theo đuổi sự quản trị tốt, một sự đồng thuận được cấy trong các chương trình như lập ngân sách tham gia, Đối tác Chính phủ Mở, và các sáng kiến của rất nhiều tổ chức thúc đẩy sự minh bạch chính phủ trên khắp thế giới. Nằm dưới các cách tiếp cận này là lý thuyết rằng quản trị tốt là sản phẩm của sự minh bạch và trách nhiệm giải trình lớn hơn. Những cách tiếp cận này giả thiết rằng nhiều thông tin hơn về tham nhũng hay hành động bất lương của chính phủ sẽ dẫn đến công dân nổi giận và đòi hỏi thành tích nhà nước tốt hơn, mà đến lượt sẽ thúc đẩy các chính phủ cải cách chính mình. Nói cách khác, dân chủ có chất lượng tốt hơn được xem như giải pháp cho vấn đề tham nhũng và năng lực nhà nước yếu.

Vấn đề duy nhất với chiến lược này là, một cách nổi bật, có ít bằng chứng kinh nghiệm chứng tỏ rằng một cách tiếp cận như vậy là hợp với cách các chính phủ có thành tích cao đã được tạo ra, hoặc về mặt lịch sử hay dưới hoàn cảnh đương thời. Nhiều nhà nước với các chính phủ có thành tích cao tương đối–Trung Quốc, Nhật Bản, Đức, Pháp, và Đan Mạch, chẳng hạn–đã tạo ra các bộ máy quan liêu “Weberian” hiện đại dưới các điều kiện độc đoán; các nước sau đó đã tiếp tục trở thành các nền dân chủ kế thừa các bộ máy nhà nước theo chế độ nhân tài (meritocratic) mà đơn giản đã sống qua được sự chuyển đổi. Động cơ để tạo ra các chính phủ hiện đại đã không là áp lực cơ sở từ các công dân có hiểu biết và được huy động mà đúng hơn là áp lực elite, thường vì các lý do an ninh quốc gia. Cách ngôn nổi tiếng của Charles Tilly rằng “chiến tranh tạo ra nhà nước và nhà nước tiến hành chiến tranh” tổng kết kinh nghiệm không chỉ của châu Âu hiện đại ban đầu mà cả của Trung Quốc dưới thời Xuân Thu và thời Chiến Quốc, dẫn đến sự nổi lên của một nhà nước khách quan (không bị ảnh hưởng của cảm giác cá nhân) dưới sự thống nhất thời Tần trong thế kỷ thứ ba trước công nguyên.

Tương tự, một cách đáng chú ý có ít bằng chứng rằng các nỗ lực của các nhà tài trợ và NGO để thúc đẩy quản trị tốt thông qua tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình đã có tác động có thể đo lường được lên thành tích nhà nước.7 Lý thuyết, rằng phải có một sự tương quan giữa tính sẵn có tăng lên của thông tin về thành tích chính phủ và chất lượng của các đầu ra chính phủ, cuối cùng dựa trên một số giả định khoa trương–rằng các công dân sẽ quan tâm đến thành tích tồi của chính phủ (ngược với sự hài lòng với lợi ích từ những thực hành giống sự đỡ đầu dựa trên sắc tộc); rằng họ có năng lực tổ chức về chính trị để áp lực lên chính phủ; rằng các định chế chính trị của đất nước là các định chế truyền đạt chính xác ý kiến cơ sở cho các chính trị gia theo những cách khiến cho những người sau có trách nhiệm giải trình; và cuối cùng, rằng chính phủ thực sự có năng lực để thực hiện như các công dân đòi hỏi.

Lịch sử thật của mối quan hệ giữa tính hiện đại và dân chủ là phức tạp hơn lý thuyết đương thời gợi ý rất nhiều. Đi theo khung khổ do Martin Shefter thiết lập lần đầu tiên, ở nơi khác tôi đã cho rằng sự nối tiếp mà theo đó dân chủ (được đo bằng mức độ phổ quát của quyền bầu cử) và tính hiện đại nhà nước được thiết lập đã xác định chất lượng dài hạn của chính phủ.8 Nơi một nhà nước hiện đại đã được củng cố trước sự mở rộng quyền bầu cử, nó đã thường thành công trong sống qua được thời hiện đại; nơi sự mở cửa dân chủ đi trước cải cách nhà nước, kết quả đã thường là chủ nghĩa bảo trợ tràn lan. Điều này đã đúng trên hết ở nước đã mở quyền bầu cử cho tất cả đàn ông gia trắng, Hoa Kỳ, mà đã tiếp tục tạo ra hệ thống chính trị bảo trợ chủ nghĩa (clientelistic) tràn lan đầu tiên của thế giới (được biết trong lịch sử Hoa Kỳ như hệ thống bổng lộc, hay đỡ đầu). Ở nước đó vào thế kỷ mười chín, dân chủ và chất lượng nhà nước đã rõ ràng bất hòa với nhau. Lý do cho điều này là, trong các nền dân chủ với các mức thu nhập và giáo dục thấp, các khuyến khích cử tri bị cá nhân hóa (cốt lõi của clientelism-chủ nghĩa bảo trợ) chắc có khả năng để huy động các cử tri và đưa họ đến nơi bỏ phiếu hơn là các hứa hẹn của các chính sách công theo cương lĩnh.

Tình hình thay đổi, tuy vậy, tại các mức cao hơn của phát triển kinh tế. Khó đút lót các cử tri có thu nhập cao hơn thông qua sự chi trả cá nhân hóa, và họ có khuynh hướng để ý nhiều hơn đến các chính sách theo cương lĩnh. Ngoài ra, các mức phát triển cao hơn thường được dẫn dắt bởi sự tăng trưởng của một nền kinh tế thị trường, tạo ra các con đường thay thế cho việc làm giàu cá nhân bên ngoài chính trị. Cuộc bầu cử cuối ở Đài Loan, mà trong đó chủ nghĩa bảo trợ đã phổ biến, đã xảy ra trong đầu các năm 1990; sau đó, các cử tri Đài Loan đã quá giàu để dễ dàng bị mua chuộc.

Mặc dù dân chủ là một tác nhân của chủ nghĩa bảo trợ ở các mức thấp của thu nhập đầu người, nó có thể mở ra một con đường hướng tới việc tạo ra chính phủ chất lượng cao hơn khi các quốc gia trở nên giàu hơn. Hoa Kỳ lại là một thí dụ: vào các năm 1880, nước này đã nhanh chóng biến đổi mình từ một xã hội nông nghiệp thành một xã hội đô thị công nghiệp, được kết chặt với nhau trong một thị trường lục địa khổng lồ bởi các công nghệ mới như đường sắt. Tăng trưởng kinh tế đã dẫn đến sự nổi lên của các diễn viên kinh tế mới–các nhà chuyên môn, một tập phức tạp hơn của các lợi ích kinh doanh, và các cá nhân thuộc giai cấp trung lưu nói chung hơn–những người đã muốn chính phủ chất lượng cao hơn và đã không có tiền cược lớn trong hệ thống bảo trợ hiện tồn. Một phong trào từ cơ sở đã làm cho việc thông qua Bộ luật Pendleton năm 1883 là có thể, mà đã thiết lập nguyên tắc tuyển dụng nhân tài vào bộ máy liên bang mà các tổng thống Theodore Roosevelt (1901–09) và Woodrow Wilson (1913-21) đã làm nhiều để thúc đẩy. Các thủ lĩnh đảng và các bộ máy chính trị đã tiếp tục phát triển mạnh trong vài thế hệ quá điểm đó, nhưng chúng đã dần dần bị loại trừ trong hầu hết thành phố Mỹ vào giữa thế kỷ thứ hai mươi bởi hoạt động vận động chính trị quả quyết. Nếu các nền dân chủ đương thời như Ấn Độ và Brazil phải giải quyết các vấn đề đỡ đầu và tham nhũng, chúng sẽ phải đi theo một con đường tương tự.

SỰ CẦN THIẾT CỦA THỰC THI

Tuy vậy, Hoa Kỳ đã có một ưu thế quan trọng mà thiếu ở nhiều nền dân chủ mới ngày nay. Nó đã luôn luôn có quyền lực cảnh sát mạnh và đã có thể thực thi các luật mà nó đã thông qua. Năng lực này đã có gốc rễ trong Thông Luật, mà các thuộc địa đã kế thừa từ Anh Quốc và đã được thể chế hóa tốt trước sự độc lập của chúng. Các chính quyền Mỹ ở mọi mức luôn luôn duy trì quyền lực cảnh sát tương đối mạnh để truy tố, xét xử, và kết án các tội phạm ở các mức khác nhau của chính quyền. Quyền lực ép buộc này được ủng hộ bởi một niềm tin mạnh vào tính chính đáng của luật và vì thế được biến đổi thành uy quyền thật ở hầu hết các nơi. Năng lực thực thi tạo thành một lĩnh vực nơi năng lực nhà nước chồng lấn với pháp trị, và là cốt yếu trong giải quyết vấn đề như tham nhũng. Hành vi của các quan chức công phụ thuộc vào các khuyến khích–không chỉ vào nhận được lương thỏa đáng cho thực hiện công việc của họ, mà vào sự sợ bị trừng phạt nếu họ phạm luật. Ở rất nhiều nước, thuế không được nộp và của đút lót được thu vì có rất ít khả năng để đưa kẻ phạn luật vào tù.

Sự thực thi hiệu quả đã là trung tâm cho thành công của một trong những nỗ lực đáng chú ý nhất gần đây để cải thiện thành tích của khu vực công, đó là của Georgia. Tiếp sau Cách mạng Hoa hồng 2003 chính phủ của Mikheil Saakashvili đã đập tan tham nhũng trên nhiều mặt trận, giải quyết cảnh sát giao thông, trốn thuế, và hoạt động tràn lan của các băng nhóm tội phạm được biết đến như “các kẻ cắp-trong-luật.” Trong khi một vài việc này được tiến hành thông qua các sáng kiến minh bạch và các khuyến khích tích cực (thí dụ, bằng công bố trực tuyến các dữ liệu chính phủ, và bằng tăng lương cảnh sát lên một bậc độ lớn [khoảng 10 lần]), sự thực thi hiệu quả đã phụ thuộc vào việc tạo ra các đơn vị cảnh sát mới thực hiện những việc như tiến hành các cuộc bắt những cựu quan chức cấp cao và những doanh nhân được công bố rầm rộ. Vào cuối nhiệm kỳ của chính quyền Saakashvili, quyền lực cảnh sát được tăng cường này đã bị lạm dụng theo nhiều cách, gây ra một phản ứng chính trị mà đã dẫn đến việc bầu Bidzina Ivanishvili và đảng Giấc Mơ Georgia.

Những sự lạm dụng như vậy không được che mờ tầm quan trọng của quyền lực ép buộc của nhà nước trong việc đạt được sự thực thi hiệu quả luật. Kiểm soát tham nhũng đòi hỏi sự thay đổi toàn bộ về các kỳ vọng chuẩn tắc về hành vi của một dân cư–nếu tất cả những người quanh tôi ăn đút lót, tôi sẽ trông giống một thằng ngu nếu tôi không tham gia. Dưới hoàn cảnh như vậy, nỗi sợ là nhân tố thúc đẩy hữu hiệu hơn các ý định tốt hay các khuyến khích kinh tế rất nhiều. Trước Cách mạng Hoa Hồng, Georgia đã khét tiếng là một trong những nơi tham nhũng nhất trong Liên Xô trước đây. Ngày nay, theo nhiều số đo quản trị, nó đã trở thành một trong những nơi ít tham nhũng nhất. Khó có thể thấy các thí dụ về các chính thể được cai trị hiệu quả mà không sử dụng quyền lực ép buộc thực chất. Các nỗ lực đương thời để thúc đẩy quản trị tốt thông qua sự minh bạch và trách nhiệm giải trình tăng lên nhưng không đồng thời kết hợp các nỗ lực để củng cố quyền lực thi hành, thì rốt cuộc phải chịu số phận thất bại.

Trong Political Order in Changing Societies (Trật tự Chính trị trong các Xã hội Thay đổi), Samuel Huntington đã cho rằng các chiều kích chính trị của sự phát triển thường không bắt kịp nhịp với sự huy động xã hội và như thế dẫn đến sự rối loạn chính trị. Có thể có một sự thất bại tương ứng của các định chế nhà nước để theo kịp sự phát triển của các định chế dân chủ.

Kết luận này có một số ngụ ý quan trọng cho cách mà theo đó Hoa Kỳ và các nền dân chủ khác theo đuổi sự thúc đẩy dân chủ. Trong quá khứ, đã có sự nhấn mạnh nhiều lên việc làm bằng phẳng sân chơi trong các nước độc đoán thông qua việc ủng hộ các tổ chức xã hội dân sự, và ủng hộ sự chuyển đổi ban đầu khỏi chế độ độc tài.

Tuy nhiên, tạo ra một nền dân chủ có thể đứng vững đòi hỏi hai giai đoạn thêm trong đó sự huy động ban đầu chống lại chế độ bạo ngược được thể chế hóa và biến đổi thành các tập quán lâu bền. Thứ nhất là việc tổ chức các phong trào xã hội thành các đảng chính trị có thể tranh đua trong các cuộc bầu cử. Các tổ chức xã hội dân sự thường chú tâm vào các vấn đề hẹp, và không được dựng lên để huy động cử tri–đấy là lĩnh vực đơn nhất của các đảng chính trị. Sự thất bại để xây dựng các đảng chính trị giải thích vì sao nhiều lực lượng tự do đã thường xuyên thất bại tại thùng phiếu ở các nước chuyển đổi từ Nga đến Ukraine đến Ai Cập.

Giai đoạn cần thiết thứ hai, tuy vậy, liên quan đến xây dựng nhà nước và năng lực nhà nước. Một khi chính phủ dân chủ lên nắm quyền, nó phải thực sự cai trị–tức là, nó phải thực thi quyền lực hợp pháp và cung cấp các dịch vụ cơ bản cho dân cư. Cộng đồng thúc đẩy dân chủ đã chú ý ít hơn rất nhiều đến các vấn đề quản trị dân chủ so với đến sự huy động ban đầu và sự chuyển đổi. Không có khả năng để cai trị tốt, tuy vậy, các nền dân chủ mới sẽ không thỏa mãn các kỳ vọng của những người theo chúng và giải chính đáng hóa chính chúng. Quả thực, như lịch sử Hoa Kỳ chứng tỏ, dân chủ hóa mà không chú ý đến hiện đại hóa nhà nước có thể thực sự dẫn đến việc làm yếu chất lượng của chính phủ.

Tuy vậy, điều này không có nghĩa rằng hiện đại hóa nhà nước có thể đạt được chỉ dưới các điều kiện của sự cai trị độc đoán. Sự thực rằng nhiều nền dân chủ được thiết lập lâu đã theo chuỗi xây dựng nhà nước trước sự dân chủ hóa–cái mà Samuel Huntington đã dán nhãn là “chuyển đổi độc đoán”–không nhất thiết có nghĩa rằng đấy là chiến lược khả thi cho các nước trong thế giới đương thời, nơi đòi hỏi và những kỳ vọng của dân chúng đối với dân chủ là lớn hơn rất nhiều.

Dù tốt xấu ra sao, nhiều nước trên thế giới sẽ phải phát triển nhà nước hiện đại đồng thời với việc xây dựng các định chế dân chủ và pháp trị. Điều này có nghĩa rằng cộng đồng thúc đẩy dân chủ cần chú ý hơn nhiều đến xây dựng các nhà nước hiện đại, và không nghỉ ngơi khi các chính phủ độc đoán bị đẩy ra khỏi quyền lực. Điều này cũng gợi ý một chương trình nghị sự trí tuệ được mở rộng cho Journal of Democracy: Cùng với những đóng góp lớn lao của nó cho việc nghiên cứu về các nền dân chủ nổi lên như thế nào và được củng cố ra sao, nó cần tập trung sự chú ý được hồi phục lại đến các định chế nhà nước hiện đại sinh ra và tàn lụi thế nào.

FRANCIS FUKUYAMA

GHI CHÚ

1. Samuel P. Huntington, The Third Wave: Democratization in the Late Twentieth Century (Oklahoma City: University of Oklahoma Press, 1991).

2. Xem Larry Diamond’s chapter, “Facing Up to the Democratic Recession,” trong tập sách này.

3. Alexander Hamilton, Federalist 70 (1788).

4. Michael Mann, The Sources of Social Power, vol. 1, A History of Power from the Beginning to AD 1760 (Cambridge: Cambridge University Press, 1986).

5. Xem Sarah Chayes, Thieves of State: Why Corruption Threatens Global Security (New York: W. W. Norton, 2015).

6. Điểm này được đưa ra troing cuốn sách của tôi The Origins of Political Order: From Prehuman Times to the French Revolution (New York: Farrar, Straus & Giroux, 2011).

7. Xem, thí dụ, Ivar Kolstad and Arne Wiig, “Is Transparency the Key to Reducing Corruption in Resource-Rich Countries?” World Develop- ment 37 (March 2009): 521–32; Mehmet Bac, “Corruption, Connections and Transparency: Does a Better Screen Imply a Better Scene?” Public Choice 107 (April 2001): 87–96; Susan Rose-Ackerman and Rory Truex, “Corruption and Policy Reform,” working paper prepared for the Co- penhagen Consensus Project, 27 February 2012; và Luca Etter, “Can Transparency Reduce Corruption?” paper presented at the Doing Busi- ness Conference, Georgetown University, Washington, DC, February 2014.

8. Xem Martin Shefter, Political Parties and the State: The American Histori- cal Experience (Princeton: Princeton University Press, 1994).

9. Xem Francis Fukuyama, “Democracy and the Quality of the State,” Journal of Democracy 24 (October 2013): 5–16.

10. Mushtaq H. Khan, “Markets, States, and Democracy: Patron-Client Networks and the Case for Democracy in Developing Countries,” Democratization 12 (December 2005): 704–24; Chin-Shou Wang and Charles Kurzman, “The Logistics: How to Buy Votes,” in Frederic Charles Schaffer, ed., Elections for Sale: The Causes and Consequences of Vote Buying (Boulder, CO: Lynne Rienner, 2007).

11. Xem World Bank, Fighting Corruption in Public Services: Chronicling Georgia’s Reforms (Washington, DC: World Bank, 2012); Peter Pomer- antsev et al., “Revolutionary Tactics: Insights from Police and Justice Reform in Georgia,” Legatum Institute, London, June 2014.

TRỌNG LƯỢNG CỦA ĐỊA CHÍNH TRỊ

Chính trị đi theo địa chính trị, đại loại thường có vẻ thế suốt lịch sử. Khi đế chế của nền dân chủ Athen nổi lên trong thế kỷ thứ năm trước công nguyên, số các thành bang Hy Lạp được những người dân chủ cai trị đã tăng nhanh; sức mạnh của Sparta được phản ánh trong sự phổ biến của các tập đoàn đầu sỏ chính trị kiểu Sparta. Khi sức mạnh của Liên Xô tăng lên trong đầu các năm Chiến tranh Lạnh, chủ nghĩa cộng sản lan ra. Trong những năm cuối Chiến tranh Lạnh, khi Hoa Kỳ và Tây Âu có được ưu thế và cuối cùng đã chiến thắng, các nền dân chủ đã tăng nhanh và chủ nghĩa cộng sản sụp đổ. Đấy có phải chỉ là kết cục của trận đấu của các ý tưởng, như Francis Fukuyama và những người khác lý lẽ, với ý tưởng tốt hơn của chủ nghĩa tư bản khai phóng chiến thắng các ý tưởng tồi hơn của chủ nghĩa cộng sản và chủ nghĩa phát xít? Hay các ý tưởng khai phóng chiến thắng, một phần bởi vì các cuộc đấu tranh và sự thay đổi thực mà đã xảy ra ít trong thế giới tư duy hơn là trong lĩnh vực quyền lực?

Đấy là những câu hỏi xác đáng lần nữa. Chúng ta sống trong một thời đại khi các quốc gia dân chủ rút lui trong lĩnh vực địa chính trị và khi bản thân dân chủ cũng rút lui. Hiện tượng sau đã được chứng minh bằng tư liệu bởi Freedom House, mà đã ghi nhận sự sa sút tự do trên thế giới trong suốt chín năm. Ở mức địa chính trị, các mảng kiến tạo thay đổi còn phải tạo ra một sự sắp xếp lại địa chấn về quyền lực, nhưng những tiếng ầm ầm có thể được nghe thấy rồi. Hoa Kỳ đã ở trong một trạng thái giảm bớt chi kể từ khi Tổng thống Barack Obama nhậm chức năm 2009. Các quốc gia dân chủ Âu châu, mà một vài đã có thể kỳ vọng tránh được sự đình đốn, thay vào đó đã quay về hướng nội và hầu như đã bỏ các ước mơ trước kia về định hình lại hệ thống quốc tế theo hình ảnh của họ. Về phần các nền dân chủ đang lên như Brazil, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, và Nam Phi, họ đã chẳng nổi lên nhanh như một thời chờ đợi, cũng không ứng xử như các nền dân chủ trong công việc thế giới. Tiêu điểm của họ vẫn hẹp và có tính khu vực. Bản sắc quốc gia của họ vẫn bị tạo hình bởi sự nhạy cảm hậu thuộc địa và không liên kết–bởi những oán giận cũ nhưng được nuôi dưỡng cẩn thận–mà đã dẫn họ, thí dụ, đến che chắn hơn là lên án việc Nga chuyên quyền xâm lấn Ukraine dân chủ hay, trong trường hợp Brazil, thích bè bạn với các nhà độc tài Venezuela hơn với các tổng thống dân chủ Bắc Mỹ.

Trong lúc ấy, tới một chừng mực mà có năng động trong hệ thống quốc tế, nó đến từ các đại cường chuyên quyền, Trung Quốc và Nga, và từ các nhà muốn là thần quyền theo đuổi giấc mơ của họ về một caliphate (vương quốc Islam) mới ở Trung Đông. Mặc dù họ có nhiều vấn đề và điểm yếu, vẫn chính các chế độ chuyên quyền và các nhà toàn trị mộ đạo này đẩy tới còn các nền dân chủ kéo lui, họ hành động còn các nền dân chủ phản ứng lại, và họ có vẻ ngày càng sổng (chuồng) còn các nền dân chủ cảm thấy ngày càng bị ràng buộc.

Chẳng ngạc nhiên rằng một trong những kết quả phụ của hoàn cảnh này đã là sự yếu đi và trong một số trường hợp là sự sụp đổ của dân chủ ở những nơi nó đã là mới nhất và yếu nhất. Những thay đổi địa chính trị giữa các đại cường thống trị, thường nhưng không luôn luôn là kết quả của các cuộc chiến tranh, có thể có những ảnh hưởng đáng kể lên chính trị trong nước của các quốc gia nhỏ hơn và yếu hơn của thế giới. Các xu hướng dân chủ hóa toàn cầu đã ngừng và đã đảo ngược trước.

Hãy xem xét các năm giữa chiến tranh. Trong 1920, khi số các nền dân chủ trên thế giới đã tăng gấp đôi như hậu quả của Chiến tranh Thế giới thứ Nhất, các nhà đương thời như sử gia Anh James Bryce đã tin rằng họ đã chứng kiến “một xu hướng tự nhiên, do một quy luật chung về sự tiến bộ xã hội.”1 Thế nhưng hầu như ngay lập tức các nền dân chủ mới ở Estonia, Latvia, Lithuania, và Ba Lan đã bắt đầu sụp đổ. Các đại cường dân chủ Âu châu, Pháp và Anh, đã chịu hậu quả của cuộc chiến tranh tàn phá vừa qua, còn một cường quốc dân chủ giàu và lành mạnh, Hoa Kỳ, thì đã rút lui vào sự an toàn của các bờ biển xa xôi của nó. Trong chân không Mussolini đã lên nắm quyền ở Italy năm 1922, Cộng hòa Weimar của Đức sụp đổ, và chủ nghĩa phát xít Âu châu chiến thắng rộng hơn. Nền dân chủ Hy Lạp sụp đổ năm 1936. Nền dân chủ Tây Ban Nha rơi vào tay Franco cùng năm đó. Các cuộc đảo chính quân sự đã lật đổ các chính phủ dân chủ ở Bồ Đào Nha, Brazil, Uruguay, và Argentina. Nền dân chủ Nhật Bản đã thua sự cai trị quân sự và sau đó là một dạng của chủ nghĩa phát xít.

Khắp ba lục địa, các nền dân chủ mong manh đã nhường đường cho các lực lượng độc đoán tận dụng các tính dễ bị tổn thương của hệ thống dân chủ, trong khi các nền dân chủ khác đã là nạn nhân của suy thoái kinh tế toàn cầu. Cũng đã có một tác động lan lăn tăn nữa–thành công của chủ nghĩa phát xít ở một nước đã củng cố, đôi khi một cách trực tiếp, các phong trào tương tự ở nơi khác. Bọn phát xít Tây Ban Nha đã nhận được sự giúp đỡ quân sự từ các chế độ phát xít ở Đức và Italy. Kết quả là, vào năm 1939 những lợi lộc dân chủ của 40 năm trước đã bị xóa sạch.

Giai đoạn sau Chiến tranh Thế giới I đã chứng tỏ không chỉ rằng các lợi lộc dân chủ đã có thể bị đảo ngược mà cả rằng dân chủ không nhất thiết luôn chiến thắng ngay cả trong cuộc cạnh tranh của các ý tưởng. Vì đã không chỉ các nền dân chủ bị lật đổ; chính ý tưởng về dân chủ đã bị “mất uy tín,” như John A. Hobson đã nhận xét.2 Khí chất không thể tránh khỏi của dân chủ đã biến mất khi số đông người bác bỏ ý tưởng rằng nó đã là hình thức tốt hơn của chính quyền. Rốt cuộc, con người không ao ước chỉ quyền tự do, sự tự trị, tính cá nhân, và sự công nhận. Đặc biệt trong thời khó khăn, họ cũng khát khao sự sung túc, an ninh, trật tự, và, thật quan trọng, một cảm nhận thuộc về cái gì đó lớn hơn bản thân họ, cái gì đó nhấn chìm sự tự trị và tính cá nhân–tất cả thứ đó các chế độ chuyên quyền đôi khi có thể cung cấp, hoặc chí ít có vẻ cung cấp, tốt hơn các nền dân chủ.

Trong các năm 1920 và 1930, các chính phủ phát xít đã có vẻ mạnh hơn, năng động và hiệu quả hơn, và có năng lực hơn về làm yên lòng trong thời rối loạn. Chúng đã lôi cuốn hữu hiệu các tình cảm dân tộc chủ nghĩa, sắc tộc, và bộ lạc. Nhiều điểm yếu của nền dân chủ Weimar của Đức, được ủng hộ không thỏa đáng của các đại cường dân chủ, và của các nền dân chủ mỏng manh và ngắn của Italy và Tây Ban Nha đã làm cho nhân dân của họ dễ bị ảnh hưởng của bọn Nazi, Mussolini, và Franco, hệt như những yếu kém của nền dân chủ Nga trong các năm 1990 đã làm cho một chính phủ độc đoán hơn dưới Vladimir Putin hấp dẫn nhiều người Nga. Người dân thường đi theo những kẻ thắng, và giữa các cuộc chiến tranh các nước tư bản dân chủ có vẻ đã yếu và rút lui so với các chế độ phát xít bề ngoài đầy sinh lực và với Liên Xô của Stalin.

Đã cần đến một cuộc chiến tranh thế giới thứ hai và một chiến thắng quân sự khác của các nền dân chủ Đồng Minh (cộng Liên Xô) để đảo ngược xu hướng lần nữa. Hoa Kỳ đã áp đặt dân chủ bằng vũ lực và qua sự chiếm đóng kéo dài ở Tây Đức, Italy, Nhật Bản, Áo, và Nam Hàn. Với thắng lợi của các nền dân chủ và sự làm mất uy tín chủ nghĩa phát xít–chủ yếu trên chiến trường–nhiều nước khác đã noi gương. Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ cả hai đã chuyển theo hướng dân chủ, Brazil, Argentina, Peru, Ecuador, Venezuela, và Colombia cũng thế. Một số quốc gia mới được sinh ra khi châu Âu thoát khỏi các thuộc địa của nó cũng đã thử nghiệm với chính phủ dân chủ, thí dụ nổi bật nhất là Ấn Độ. Vào 1950, số các nền dân chủ đã tăng lên giữa hai mươi và ba mươi, và chúng đã cai trị gần 40 phần trăm dân số thế giới.

Đấy đã là chiến thắng của một ý tưởng hay chiến thắng của vũ khí? Nó đã là sản phẩm của một sự tiến hóa con người không thể tránh khỏi hay, như Samuel P. Huntington muộn hơn đã nhận xét, của “các sự kiện rời rạc về mặt lịch sử”?3 Chúng ta thích tin vào cái trước, nhưng bằng chứng lại gợi ý cái sau, vì đã hóa ra là ngay cả làn sóng lớn của dân chủ tiếp sau Chiến tranh Thế giới II đã không phải là không thể đảo ngược được. Một “làn sóng đảo ngược” khác đã ập tới từ cuối các năm 1950 qua đầu 1970. Peru, Brazil, Argentina, Bolivia, Chile, Uruguay, Ecuador, Nam Hàn, Philippines, Pakistan, Indonesia, và Hy Lạp tất cả đều đã quay lại dưới sự cai trị độc đoán. Ở châu Phi, Nigeria đã là nổi bật nhất trong số các quốc gia mới được phi thuộc địa hóa nơi dân chủ đã thất bại. Vào 1975, hơn ba tá chính phủ quanh thế giới đã được sắp đặt bởi các cuộc đảo chính quân sự.4 Ít người đã nói về tính không thể tránh khỏi của dân chủ trong các năm 1970 hoặc thậm chí trong đầu các năm 1980. Cho đến 1984, bản thân Huntington đã tin rằng đã đạt “các giới hạn của sự phát triển dân chủ trên thế giới,” lưu ý “tính không dễ tiếp thu dân chủ của nhiều truyền thống văn hóa lớn,” cũng như “sức mạnh lớn lao của các chính phủ chống dân chủ (đặc biệt Liên Xô).”

Nhưng rồi, thình lình, “làn sóng thứ ba” đến. Từ giữa các năm 1970 qua đầu các năm 1990, số các nền dân chủ trên thế giới tăng lên con số gây ngạc nhiên 120, đại diện hơn một nửa dân số thế giới. Cái gì đã giải thích thành công kéo dài của dân chủ hóa trong một phần tư cuối của thế kỷ hai mươi? Nó đã không thể chỉ là sự tăng lên đều đặn của nền kinh tế toàn cầu và sự khao khát chung vì tự do, sự tự trị, và sự công nhận. Cả tăng trưởng kinh tế lẫn khát vọng con người đã không ngăn trở sự đảo ngược dân chủ của các năm 1960 và đầu các năm 1970. Cho đến làn sóng thứ ba, nhiều quốc gia trên thế giới đã lật xuôi lật ngược giữa dân chủ và chủ nghĩa độc đoán theo cách chu kỳ, hầu như có thể tiên đoán được. Cái nổi bật nhất về làn sóng thứ ba đã là, sự luân phiên chu kỳ này giữa dân chủ và chuyên quyền đã bị gián đoạn. Các quốc gia đã dời sang pha dân chủ và ở lại đó. Nhưng vì sao?

BẦU KHÔNG KHÍ QUỐC TẾ ĐƯỢC CẢI THIỆN

Câu trả lời liên quan đến cấu hình quyền lực và ý tưởng trên thế giới. Bầu không khí quốc tế từ giữa các năm 1970 trở đi đơn giản đã thân thiện với các nền dân chủ và thách thức với các chính phủ chuyên quyền hơn là trong các thời đại đã qua. Trong nghiên cứu của mình, Huntington đã nhấn mạnh sự thay đổi, tiếp sau Hội đồng Vatican thứ Hai, trong giáo lý của Giáo hội Catholic về trật tự và cách mạng, mà đã có khuynh hướng làm yếu tính chính đáng của các chính phủ độc đoán trong các nước Catholic. Thành công tăng lên và tính hấp dẫn của Cộng đồng Âu châu (EC), trong lúc đó, đã có một tác động lên các chính sách đối nội của các quốc gia như Bồ Đào Nha, Hy Lạp, và Tây Ban Nha, tìm các lợi ích kinh tế của tư cách thành viên trong EC và vì thế cảm thấy áp lực để tuân theo các chuẩn mực dân chủ của nó. Các chuẩn mực này ngày càng trở thành các chuẩn mực quốc tế. Nhưng chúng đã không xuất hiện từ không đâu hoặc như kết quả của sự tiến hóa tự nhiên nào đó của loài người. Như Huntington đã lưu ý, “Tính tỏa khắp của các chuẩn mực dân chủ đã dựa phần lớn vào sự cam kết của nước hùng mạnh nhất thế giới với các chuẩn mực đó.”

Hoa Kỳ, thực ra, đã đóng một vai trò cốt yếu khiến cho sự bùng nổ của dân chủ là có thể. Điều này đã không bởi vì các nhà hoạch định chính sách Hoa Kỳ đã thúc đẩy dân chủ một cách nhất quán khắp thế giới. Họ đã không. Tại những thời gian khác nhau suốt Chiến tranh Lạnh, chính sách Hoa Kỳ thường đã ủng hộ các chế độ độc tài như phần của cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa cộng sản hay đơn giản vì thờ ơ. Nó thậm chí đã cho phép hay đã đồng lõa trong việc lật đổ các chế độ dân chủ được cho là không đáng tin cậy–các chế độ của Mohammad Mossadegh ở Iran năm 1953, Jacobo Arbenz ở Guatemala năm 1954, và Salvador Allende ở Chile năm 1973. Đôi khi, chính sách đối ngoại Mỹ đã hầu như thù địch với dân chủ. Tổng thống Richard Nixon đã coi nó như “không nhất thiết là hình thức tốt nhất của chính phủ cho nhân dân ở các châu Á, Phi, và Mỹ Latin.”

Khi Hoa Kỳ có ủng hộ dân chủ, đã cũng chẳng hoàn toàn vì sự trung thành với nguyên tắc. Thường đã là vì các lý do chiến lược. Các quan chức trong chính quyền của Tổng thống Ronald Reagan đã đi đến tin rằng các chính phủ dân chủ có thể thực sự tốt hơn các chế độ chuyên quyền khi né tránh các cuộc nổi dậy cộng sản, chẳng hạn. Và thường là những đòi hỏi của dân chúng địa phương đã buộc Hoa Kỳ đưa ra một lựa chọn mà khác đi nó thích tránh, giữa ủng hộ một chế độ độc tài không được lòng dân và có lẽ nao núng và “sang phía nhân dân.” Reagan đã thích ủng hộ chế độ độc tài của Ferdinand Marcos trong các năm 1980 giả như không phải đối diện với thách thức đạo đức của “sức mạnh nhân dân” Filipino. Hiếm khi, nếu có bao giờ, Hoa Kỳ đã tìm kiếm một sự thay đổi chế độ chủ yếu vì sự tận tâm cho các nguyên tắc dân chủ.

Bắt đầu từ giữa các năm 1970, tuy vậy, thiên hướng chung của Hoa Kỳ đã bắt đầu thay đổi theo quan điểm phê phán hơn chế độ độc tài. Quốc hội Hoa Kỳ, dẫn đầu bởi các nhà chủ trương nhân quyền, đã bắt đầu đặt điều kiện hay cắt viện trợ Mỹ cho các đồng minh độc đoán, làm suy yếu sự nắm quyền của họ. Trong các Hiệp định Helsinki 1975, một sự dẫn chiếu đến các vấn đề nhân quyền đã thu hút sự chú ý lớn hơn đến sự nghiệp của các nhà bất đồng chính kiến và các nhà đối lập khác của chế độ độc tài ở khối phương Đông. Tổng thống Jimmy Carter đã tập trung chú ý vào những vi phạm nhân quyền của Liên Xô cũng như của các chính phủ cánh hữu ở Mỹ Latin và nơi khác. Cục thông tin quốc tế của chính phủ Mỹ, gồm đài Tiếng nói Hoa Kỳ và Đài Châu Âu Tự do/Đài Tự do, đã nhấn mạnh hơn về dân chủ và nhân quyền trong chương trình của chúng. Chính quyền Reagan, đầu tiên đã thử cắt giảm chương trình nghị sự nhân quyền của Carter, rồi cuối cùng đã đi theo nó và biến việc thúc đẩy dân chủ thành một phần của chính sách được tuyên bố (nếu không luôn thật sự) của nó. Ngay cả trong giai đoạn này, chính sách Mỹ đã còn xa mới nhất quán. Nhiều chế độ độc tài liên minh, đặc biệt ở Trung Đông, đã không chỉ được dung túng mà còn được ủng hộ tích cực bằng viện trợ kinh tế và quân sự Mỹ. Nhưng kết quả thuần của sự thay đổi chính sách của Mỹ, cùng các nỗ lực của châu Âu, đã là quan trọng.

Làn sóng thứ ba đã bắt đầu năm 1974 ở Bồ Đào Nha, nơi Cách mạng hoa Cẩm chướng đã chấm dứt một nửa thế kỷ của chế độ độc tài. Như Larry Diamond lưu ý, cuộc cách mạng này đã không chỉ xảy ra. Hoa Kỳ và các nền dân chủ Âu châu đã đóng một vai trò then chốt, tiến hành một “sự đầu tư mạnh … trong hỗ trợ các đảng dân chủ.”

Trong thập kỷ rưỡi tiếp theo, Hoa Kỳ đã sử dụng các công cụ khác nhau, kể cả sự can thiệp quân sự trực tiếp, để giúp các chuyển đổi dân chủ và ngăn chặn sự làm xói mòn các nền dân chủ mỏng manh trên khắp địa cầu. Năm 1978, Carter dã đe dọa hành động quân sự ở Cộng hòa Dominic khi tổng thống lâu đời Joaquín Balaguer từ chối từ bỏ quyền lực sau khi thua một cuộc bầu cử. Năm 1983, cuộc xâm lấn của Reagan vào Grenada đã phục hồi chính phủ dân chủ sau một cuộc đảo chính quân sự. Năm 1986, Hoa Kỳ đã đe dọa hoạt động quân sự để ngăn chặn Marcos khỏi hủy bỏ một cuộc bầu cử mà ông đã thua. Năm 1989, Tổng thống George H. W. Bush đã xâm chiếm Panama để giúp dựng nền dân chủ sau khi nhà quân sự mạnh tay Manuel Noriega đã hủy bỏ các cuộc bầu cử của quốc gia của ông.

Suốt giai đoạn này, hơn thế, Hoa Kỳ đã dùng ảnh hưởng của nó để chặn các cuộc đảo chính quân sự ở Honduras, Bolivia, El Salvador, Peru, và Nam Hàn. Ở nơi khác nó đã thúc các tổng thống không thử ở lại chức vụ quá giới hạn hiến pháp. Huntington đã ước lượng rằng trong tiến trình khoảng một thập kỷ rưỡi, sự ủng hộ của Mỹ đã là “cốt yếu cho dân chủ hóa ở Cộng hòa Dominic, Grenada, El Salvador, Guatemala, Honduras, Uruguay, Peru, Ecuador, Panama, và Philippines” và đã là “một nhân tố đóng góp cho dân chủ hóa ở Bồ Đào Nha, Chile, Ba Lan, Hàn Quốc, Bolivia, và Đài Loan.”

Nhiều tiến triển cả toàn cầu và địa phương đã giúp tạo ra xu hướng dân chủ hóa của cuối các năm 1970 và các năm 1980, và đã có thể có một làn sóng dân chủ ngay cả nếu Hoa Kỳ đã không có ảnh hưởng đến vậy. Câu hỏi là liệu làn sóng đó đã có thể lớn và kéo dài thế hay không. Các vùng ổn định của dân chủ ở châu Âu và Nhật Bản đã tỏ ra là các nam châm hùng mạnh. Thị trường tự do khai phóng và hệ thống tự do thương mại ngày càng làm tốt hơn các nền kinh tế trì trệ của khối xã hội chủ nghĩa, đặc biệt vào lúc bình minh của cách mạng thông tin. Chủ nghĩa tích cực lớn hơn của Hoa Kỳ, cùng với của các nền dân chủ thành công khác, đã giúp để xây dựng một sự đồng thuận rộng, nếu không phổ quát, mà đã đồng tình hơn với các hình thức chính phủ dân chủ và ít đồng tình hơn với các hình thức độc đoán.

Diamond và những người khác đã lưu ý, đã quan trọng ra sao rằng “các chuẩn mực dân chủ toàn cầu” này đã được “phản ánh trong các định chế và các thỏa thuận khu vực và quốc tế chưa từng có trước đây.”10 Các chuẩn mực đó đã có một tác động lên các quá trình chính trị nội địa của các nước, làm khó hơn cho các nhà độc đoán để vượt qua các cơn bão chính trị và kinh tế và dễ hơn cho các phong trào dân chủ để có được tính chính đáng. Nhưng “các chuẩn mực” cũng là nhất thời. Trong các năm 1930, các quốc gia định xu hướng đã là các chế độ phát xít. Trong các năm 1950 và 1960, các biến thể của chủ nghĩa xã hội đã thịnh hành. Nhưng từ các năm 1970 cho đến gần đây, Hoa Kỳ và một nhúm cường quốc dân chủ định xu hướng thời trang. Chúng đã đẩy–vài người thậm chí nói đã áp đặt–các nguyên tắc dân chủ và đã cấy chúng vào các định chế và các thỏa thuận quốc tế.

Quan trọng ngang thế đã là vai trò mà Hoa Kỳ đã đóng trong ngăn chặn sự trượt lùi khỏi dân chủ ở nơi nó vừa mới bén rễ. Có lẽ đóng góp quan trọng nhất của Hoa Kỳ đã đơn giản là ngăn cản các cuộc đảo chính quân sự chống lại các chính phủ dân chủ non nớt. Theo một nghĩa, Hoa Kỳ đã can thiệp vào cái đã có thể là một chu kỳ tự nhiên, ngăn cản các quốc gia mà bình thường đã “đến kỳ” cho một pha độc đoán khỏi theo hình mẫu thông thường. Đã không phải là Hoa Kỳ xuất khẩu dân chủ ở mọi nơi. Thường hơn, nó đã đóng vai của “catcher in the rye (kẻ tóm trong đồng lúa mạch)” –ngăn các nền dân chủ non trẻ khỏi rơi từ vách đá–ở những nơi như Philippines, Colombia, và Panama. Việc này đã giúp làn sóng thứ ba có được độ rộng và tính bền chưa từng có.

Cuối cùng, đã là sự sụp đổ của Liên Xô và với nó sự sụp đổ của các chế độ cộng sản trung và đông Âu và sự thay thế chúng bằng các nền dân chủ. Hoa Kỳ đã đóng vai trò gì trong đẩy nhanh sự sụp đổ Soviet có thể cần tranh luận, nhưng chắc chắn nó đã đóng vai trò nào đó, cả bằng kiềm chế đế chế Soviet về mặt quân sự và bằng làm tốt hơn nó về mặt kinh tế và công nghệ. Và ở tâm của cuộc đấu tranh đã là bản thân nhân dân của các nước Hiệp ước Warsaw trước kia. Họ từ lâu đã khát khao giải phóng các dân tộc của họ khỏi Liên Xô, mà cũng đã có nghĩa là giải phóng khỏi chủ nghĩa cộng sản. Nhân dân các nước này đã muốn gia nhập vào phần còn lại của châu Âu, mà đã đưa ra một mô hình kinh tế và xã hội còn hấp dẫn hơn mô hình Mỹ.

Rằng những người trung và đông Âu đồng nhất chọn các hình thức chính quyền dân chủ, tuy vậy, đã không đơn giản là thành quả của những khát vọng về tự do hay sung túc. Nó cũng đã phản ánh mong muốn của các dân tộc này để đặt mình dưới cái ô an ninh Mỹ. Chiến lược, kinh tế, chính trị và ý thức hệ như thế đã không thể tách rời được. Các quốc gia đó muốn là một phần của NATO, và muộn hơn của EU, đã biết rằng họ sẽ chẳng có cơ hội nào cho việc gia nhập mà không có các chứng chỉ dân chủ. Các chuyển đổi dân chủ này, mà đã biến làn sóng thứ ba thành một sóng thần dân chủ, đã không nhất thiết xảy ra nếu giả như thế giới đã được cấu hình khác đi. Rằng một Tây Âu dân chủ, thống nhất, và thịnh vượng đã ngay ở đó để tạo ra sức hút nam châm hùng mạnh lên các láng giềng phương đông của nó đã do các hoạt động của Hoa Kỳ sau Chiến tranh Thế giới II.

TƯƠNG LAI BỊ MẤT CỦA 1848

Hãy đối sánh số phận của các phong trào dân chủ cuối thế kỷ hai mươi với số phận của các cuộc cách mạng tự do quét ngang châu Âu trong năm 1848. Bắt đầu ở Pháp, “Thời Xuân của Nhân dân,” như nó được biết đến, đã bao gồm các nhà cải cách khai phóng và các nhà theo chủ nghĩa hiến pháp, chủ nghĩa dân tộc, và các đại diện của giai cấp trung lưu đang lên cũng như của các công nhân cấp tiến và các nhà xã hội chủ nghĩa. Trong mấy tuần lễ, họ đã lật đổ các vua và các hoàng tử và làm lung lay các ngai vàng ở Pháp, Ba Lan, Áo, và Romania, cũng như bán đảo Italy và các lãnh địa Đức. Cuối cùng, tuy vậy, các phong trào tự do đã thất bại, một phần bởi vì chúng đã thiếu sự cố kết, nhưng cũng bởi vì các cường quốc chuyên quyền đã đè bẹp chúng bằng vũ lực. Quân đội Phổ đã giúp đánh bại các phong trào tự do ở các vùng đất Đức, còn sa hoàng Nga đã đưa quân vào Romania và Hungary. Hàng trăm ngàn người phản đối đã bị giết trên đường phố châu Âu. Gươm đã tỏ ra mạnh hơn bút.

Đã có ý nghĩa rằng các cường quốc tự do hơn, Anh và Pháp, đã chọn một tư thế trung lập suốt thời kỳ lên men tự do, cho dù cách mạng của chính Pháp đã châm ngòi và gây cảm hứng cho phong trào toàn-Âu. Chế độ quân chủ và giới quý tộc Anh đã sợ chủ nghĩa cấp tiến ở trong nước. Cả Pháp và Anh đã lo lắng hơn đến duy trì hòa bình giữa các đại cường quốc hơn là cung cấp sự giúp đỡ cho các đồng bạn tự do. Sự duy trì cân bằng Âu châu giữa năm cường quốc lớn đã mang lợi cho các lực lượng phản cách mạng ở mọi nơi, và Thời Xuân của Nhân dân đã bị đàn áp.11 Kết quả là, trong nhiều thập kỷ các lực lượng phản cách mạng ở châu Âu đã mạnh lên ngược với các lực lượng tự do.

Các học giả đã suy đoán về châu Âu và thế giới đã có thể tiến hóa khác thế nào giả như các cuộc cách mạng tự do 1848 đã thành công:

Lịch sử Đức đã có thể diễn tiến ra sao giả như sự thống nhất dân tộc đã đạt được dưới một hệ thống nghị viện tự do hơn là dưới sự lãnh đạo của Otto von Bismarck? “Thủ tướng Thép” đã thống nhất quốc gia không qua các cuộc bầu cử và tranh luận mà thông qua các chiến thắng quân sự bằng sức mạnh to lớn của quân đội Phổ bảo thủ dưới triều đại Hohenzollern. Như sử gia A. J. P. Taylor đã nhận xét, lịch sử đã đến điểm rẽ trong năm 1848, nhưng Đức “đã không rẽ.”12 Những người Đức đã có thể học một bài học khác từ bài học mà Bismarck đã dạy–cụ thể là, “các câu hỏi lớn của thời đại đã không được quyết định bởi các bài phát biểu và các quyết định đa số … mà bởi máu và sắt”?13 Tuy vậy hệ thống quốc tế của ngày đó đã không được cấu hình theo cách để cổ vũ sự thay đổi tự do và dân chủ. Cân bằng quyền lực Âu châu trong giữa thế kỷ thứ mười chín đã không thuận lợi cho dân chủ, và như thế không ngạc nhiên rằng dân chủ đã không thắng lợi ở bất cứ đâu.

Chúng ta cũng có thể suy đoán về thế giới hôm nay đã có thể tiến hóa khác ra sao mà không có vai trò của Mỹ trong định hình một môi trường quốc tế thuận lợi cho dân chủ, và nó có thể tiến hóa thế nào nếu Hoa Kỳ thấy mình không còn đủ mạnh để đóng vai trò đó. Các chuyển đổi dân chủ có thể là chín muồi. Các quốc gia có thể bước vào một vùng chuyển đổi–về mặt kinh tế, xã hội, và chính trị–nơi xác suất của việc chuyển theo hướng dân chủ tăng lên hay giảm đi. Nhưng những ảnh hưởng nước ngoài, thông thường do các cường quốc lớn cai trị gây ra, thường quyết định hướng nào sự thay đổi sẽ lấy. Các cường quốc độc đoán mạnh sẵn sàng ủng hộ các lực lượng bảo thủ chống lại các phong trào tự do có thể phá hoại cái mà khác đi đã có thể là một sự tiến hóa “tự nhiên” đến dân chủ, hệt như các quốc gia dân chủ hùng mạnh có thể giúp các lực lượng tự do mà, nếu để tự họ, khác đi đã có thể thất bại.

Trong các năm 1980 như trong các năm 1840, các phong trào tự do đã nổi lên vì các lý do riêng của chúng ở các nước khác nhau, nhưng thành công hay thất bại của chúng bị ảnh hưởng bởi cân bằng quyền lực ở mức quốc tế. Trong thời đại Hoa Kỳ chiếm ưu thế, sự cân bằng đã hết sức thuận lợi cho dân chủ, mà giúp giải thích vì sao các cuộc cách mạng tự do của thời đại muộn hơn đó đã thành công. Giả như Hoa Kỳ đã không hùng mạnh như vậy, đã có thể có ít chuyển đổi hơn sang dân chủ, và các chuyển đổi đã xảy ra đó đã có thể tồn tại ngắn. Nó đã có thể có nghĩa là một làn sóng thứ ba nông hơn và dễ bị đảo ngược hơn.

DÂN CHỦ, CHUYÊN QUYỀN, VÀ QUYỀN LỰC

Về ngày nay thì sao? Với siêu cường dân chủ đang cắt bớt ảnh hưởng toàn cầu của nó, các cường quốc khu vực đang định giọng trong các vùng tương ứng của họ. Không ngạc nhiên, các chế độ độc tài là phổ biến hơn trong các vùng quanh Nga, suốt theo các đường biên giới Trung Quốc (Bắc Triều Tiên, Miến Điện, và Thái Lan), và ở Trung Đông, nơi các truyền thống độc tài lâu đời cho đến nay hầu hết đã chống lại sự thách thức của các cuộc nổi dậy nhân dân.

Nhưng ngay cả ở các khu vực nơi các nền dân chủ vẫn mạnh, các nhà độc đoán đã có khả năng quyết tâm chống lại, còn các láng giềng dân chủ của chúng thì thụ động đứng cạnh. Như thế các lãnh đạo của Hungary, ở giữa tâm của một châu Âu thờ ơ, tuyên bố sự mến yêu của họ với chủ nghĩa phi tự do và đàn áp báo chí và các quyền tự do chính trị trong khi phần còn lại của EU, được cho là một câu lạc bộ của chỉ các nền dân chủ, ngoảnh đi. Ở Nam Mỹ, dân chủ can dự vào một cuộc tranh đua với chế độ độc tài, nhưng một Brazil lãnh đạm đứng nhìn, chỉ nghĩ về thương mại và về chủ nghĩa đế quốc Bắc Mỹ. Trong lúc đó ở Trung Mỹ, cạnh cửa của một Mexico thờ ơ, dân chủ sụp đổ dưới sức nặng của ma túy và tội phạm và sự sống lại của các caudillo (thủ lĩnh). Tuy nhiên có thể là không công bằng để trách móc các cường quốc khu vực vì không làm cái họ đã chẳng bao giờ làm. Tới chừng mực mà sự thay đổi trong phương trình địa chính trị đã tác động đến số phận của các nền dân chủ trên toàn thế giới, có lẽ sự thay đổi trong hành vi của siêu cường dân chủ là cái chịu phần lớn trách nhiệm.

Nếu siêu cường đó không thay đổi tiến trình của nó, chắc chúng ta sẽ thấy dân chủ quanh thế giới thụt lùi thêm. Chẳng có gì là không thể tránh khỏi về dân chủ. Trật tự thế giới tự do mà chúng ta đã sống trong các thập kỷ vừa qua đã không được truyền lại bởi “các Định luật của Tự nhiên và của Chúa của Tự nhiên.” Nó không phải là điểm cuối của sự tiến bộ con người.

Có những người thích một trật tự thế giới khác với trật tự thế giới tự do. Cho đến nay, tuy vậy, họ đã không có khả năng để làm theo ý họ, nhưng không phải bởi vì các ý tưởng của họ về cai quản là không thể để ban hành. Ai nói rằng chủ nghĩa Putin ở Nga hay nhãn đặc biệt của Trung Quốc về chủ nghĩa độc đoán sẽ không sống sót cho đến tương lai như dân chủ Âu châu, mà, rốt cuộc, chưa đầy một thế kỷ trên hầu hết lục địa? Chế độ chuyên quyền ở Nga và Trung Quốc chắc chắn đã loanh quanh ở đó lâu hơn bất kể nền dân chủ Tây phương nào. Quả thực, chính chế độ chuyên quyền, chứ không phải dân chủ, là cái đã là chuẩn mực trong lịch sử con người–chỉ trong các thập kỷ gần đây các nền dân chủ, do Hoa Kỳ dẫn đầu, đã có sức mạnh để định hình thế giới.

Những người nghi ngờ về “sự thúc đẩy dân chủ” của Mỹ từ lâu đã cho rằng nhiều chỗ nơi thí nghiệm dân chủ đã được thử trong vài thập kỷ vừa qua là không hợp tự nhiên với hình thức chính phủ đó và rằng Hoa Kỳ đã thử cấy dân chủ trên một số mảnh đất rất cằn cỗi. Căn cứ vào việc các chính phủ dân chủ đã bén rễ sâu trong những hoàn cảnh thay đổi rộng, từ Ấn Độ bần cùng đến Đông Á theo “Khổng giáo” đến Indonesia Islamic, chúng ta nên có sự khiêm tốn nào đó về sự khẳng định rằng nơi nào đất là đúng hay không đúng cho dân chủ. Thế nhưng phải là rõ, rằng các triển vọng cho dân chủ đã tốt hơn nhiều đưới sự bảo vệ của một trật tự thế giới tự do, được ủng hộ và được bảo vệ bởi một siêu cường dân chủ hay bởi một sự tập họp của các cường quốc dân chủ lớn. Ngày nay, như luôn luôn, dân chủ là một đóa hoa mong manh. Nó đòi hỏi sự ủng hộ liên tục, sự chăm sóc liên tục, và việc nhổ cỏ dại và rào dậu khỏi rừng rậm đe dọa nó cả từ bên trong và bên ngoài. Thiếu những cố gắng như vậy, rừng rậm và cỏ dại sớm muộn sẽ quay về để đòi lại đất.

ROBERT KAGAN/ NGUỒN TẠP CHÍ DÂN TRÍ 16/9/2016

GHI CHÚ

1. Trích trong Samuel P. Huntington, The Third Wave: Democratization in the Late Twentieth Century (Norman: University of Oklahoma Press, 1991), 17.

2. Trích trong John Keane, The Life and Death of Democracy (New York: W. W. Norton, 2009), 573.

3. Huntington, Third Wave, 40.

4. Huntington, Third Wave, 21.

5. Samuel P. Huntington, “Will More Countries Become Democratic?” Political Science Quarterly 99 (Summer 1984): 193–218; trích trong Larry Diamond, The Spirit of Democracy: The Struggle to Build Free Societies Throughout the World (New York: Times Books, 2008), 10.

6. Huntington, Third Wave, 47.

7. Odd Arne Westad, The Global Cold War: Third World Interventions and the Making of Our Times (Cambridge: Cambridge University Press, 2005), 196.

8. Diamond, Spirit of Democracy, 5.

9. Huntington, Third Wave, 98.

10. Diamond, Spirit of Democracy, 13.

11. Mike Rapport, 1848: Year of Revolution (New York: Basic Books, 2009), 409.

12. A. J. P. Taylor, The Course of German History: A Survey of the Development of German History Since 1815 (1945; London: Routledge, 2001), 71.

13. Rapport, 1848, 401–402.

14. Như Huntington đã giải thích dài dòng các phát hiện của Jonathan Sunshine: “Những ảnh hưởng bên ngoài ở châu Âu trước 1830 đã cơ bản là chống dân chủ và vì thế đã chặn dân chủ hóa. Giữa 1830 và 1930 … môi trường bên ngoài đã trung lập … vì thế dân chủ hóa đã tiếp diễn ở các nước khác nhau ít nhiều với nhịp do sự phát triển kinh tế và xã hội đặt ra.” Huntington, Third Wave, 86.

15. Như Huntington đã nhận xét, “Sự thiếu vắng của Hoa Kỳ khỏi quá trình có thể đã có nghĩa là có ít chuyển đổi hơn và chuyển đổi muộn hơn sang dân chủ.” Huntington, Third Wave, 98.